Tiền là gì?
Tiền là vật ngang giá chung có tính thanh khoản cao nhất dùng để trao đổi lấy hàng hóa và dịch vụ nhằm thỏa mãn bản thân và mang tính dễ thu nhận (nghĩa là mọi người đều sẵn sàng chấp nhận sử dụng) và thường được Nhà nước phát hành bảo đảm giá trị bởi các tài sản khác như vàng, kim loại quý, trái phiếu, ngoại tệ hoặc được một thuật toán mã hóa trên một mạng máy tính đảm bảo phát hành như Bitcoin, Ethereum.
Tiền là một chuẩn mực chung để có thể so sánh giá trị của các hàng hóa và dịch vụ. Thông qua việc chứng thực các giá trị này dưới dạng của một vật cụ thể (Ví dụ như tiền giấy hay tiền kim loại) hay dưới dạng văn bản (dữ liệu được ghi nhớ của một tài khoản) mà hình thành một phương tiện thanh toán được một cộng đồng công nhận trong một vùng phổ biến nhất định. Một phương tiện thanh toán trên nguyên tắc là dùng để trả nợ. Khi là một phương tiện thanh toán tiền là phương tiện trao đổi chuyển tiếp vì hàng hóa hay dịch vụ không thể trao đổi trực tiếp cho nhau được.
Người ta cũng có thể nhìn tiền như là vật môi giới, biến việc trao đổi trực tiếp hàng hóa và dịch vụ, thường là một trao đổi phải mất nhiều công sức tìm kiếm, thành một sự trao đổi có 2 bậc. Hãy quay về lịch sử một chút.
Phương tiện trao đổi trước khi có tiền
Trước khi tiền được phát hành, mọi người sẽ trao đổi hàng hóa và dịch vụ họ cần bằng cách hai cá nhân, mỗi cá nhân sở hữu một số hàng hóa mà người khác muốn, sẽ tham gia vào một thỏa thuận thương mại.
Tuy nhiên, hình thức trao đổi này không cung cấp khả năng chuyển nhượng và không thực sự hiệu quả. Ví dụ, nếu bạn có bò nhưng cần chuối, bạn phải tìm một người không chỉ có chuối mà còn phải mong muốn có thịt. Nếu bạn tìm thấy một người có nhu cầu về thịt nhưng không có chuối và chỉ có thể cung cấp cho bạn thỏ? Để lấy thịt của bạn, họ phải tìm một người có chuối và muốn thỏ ... và cứ thế…
Việc thiếu khả năng chuyển đổi hàng hóa, như bạn có thể thấy là khá mệt mỏi, khó hiểu và không hiệu quả. Đó chưa phải là tất cả ngay cả khi bạn tìm thấy một người nào đó để trao đổi thịt lấy chuối, lỡ số chuối của họ không đủ đổi 1 con bò thì sao? Khó khăn thêm khó khăn.
Để giải quyết những vấn đề này: một loại hàng hóa có chức năng như tiền tệ. Ví dụ, thế kỷ 17 và đầu thế kỷ 18, các thực dân Mỹ đã sử dụng các tấm lót da hải ly và ngô khô trong các giao dịch; các giá trị được chấp nhận chung, những hàng hóa này được sử dụng để mua và bán những thứ khác. Các loại hàng hóa được sử dụng cho thương mại có những đặc điểm nhất định: Chúng được ưa chuộng rộng rãi và do đó có giá trị, nhưng chúng cũng bền, di động và dễ bảo quản.
Một ví dụ khác về tiền hàng hóa là một kim loại quý như vàng, bạc. Ví dụ, trong trường hợp của đồng đô la Mỹ, điều này có nghĩa là các chính phủ nước ngoài có thể lấy đô la của họ và trao đổi chúng với một tỷ lệ nhất định so với vàng. Điều thú vị là không giống như các tấm lót hải ly và ngô khô, vàng là quý giá và mọi người muốn nó.
Nó không nhất thiết phải hữu ích - bạn không thể ăn nó và nó sẽ không giữ cho bạn ấm áp vào ban đêm, nhưng đa số mọi người nghĩ rằng nó đẹp và người khác cũng nghĩ rằng nó là đẹp. Vì vậy, vàng là một cái gì đó bạn có thể tin tưởng an toàn giá trị. Do đó vàng phục vụ như một đại diện vật chất của sự giàu có, dựa trên nhận thức của người dân.
Tiền được đo lường như thế nào?
Chính xác có bao nhiêu tiền đang ở ngoài kia? Các nhà kinh tế và nhà đầu tư đặt câu hỏi này hàng ngày để xem liệu có Lạm phát hay giảm phát đang xảy ra không. Để rõ ràng hơn cho mục đích đo lường, tách nó thành ba loại:
- M1 - Nhóm này bao gồm tất cả các mệnh giá tiền tệ, tiền xu; tiền gửi không kỳ hạn; séc du lịch. Loại tiền này là loại tiền nhỏ nhất trong số ba về cơ bản nó là tiền được sử dụng để mua mọi thứ và thực hiện thanh toán hàng ngày.
- M2 - Với tiêu chí rộng hơn, danh mục M2 nghĩa là đem tất cả số tiền trong M1 bỏ vào tất cả các khoản tiền gửi có liên quan đến thời gian, tiền gửi tài khoản tiết kiệm và các quỹ thị trường tiền tệ. Loại này đại diện cho tiền có thể dễ dàng chuyển thành tiền mặt.
- M3 - Loại tiền lớn nhất, M3 kết hợp tất cả tiền trong định nghĩa M2 và thêm vào tất cả các khoản tiền gửi có kỳ hạn lớn, các quỹ thị trường tiền tệ (money market funds), các thỏa thuận mua lại ngắn hạn, cùng với các tài sản lỏng khác lớn hơn.
3 loại này thể hiện toàn bộ nguồn tiền của một quốc gia hoặc tổng số tiền trong một nền kinh tế.
Tiền đang hoạt động (Active money)
Danh mục M1 bao gồm những gì được gọi là tiền hoạt động (active money) - tức là tổng giá trị tiền xu và tiền giấy trong lưu thông. Số tiền đang hoạt động dao động theo mùa, hàng tháng, hàng tuần và hàng ngày. Tại Hoa Kỳ, Ngân hàng Dự trữ Liên bang phân phối tiền mới cho Bộ Tài chính Hoa Kỳ. Các ngân hàng cho các khách hàng vay tiền là tiền hoạt động khi nó được lưu hành.
Nhu cầu tiền mặt biến động tương ứng với tổng số tiền hoạt động liên tục dao động. Ví dụ, mọi người thường rút tiền vào cuối tuần, do đó, có nhiều tiền mặt hơn vào thứ Hai so với thứ Sáu. Nhu cầu về tiền mặt của công chúng giảm dần, ví dụ như sau kỳ nghỉ lễ tháng 12.
Cách tạo ra tiền
Bây giờ chúng ta sẽ nói về lý do và làm thế nào tiền đại diện cho nền kinh tế. Ngân hàng trung ương của một quốc gia có thể ảnh hưởng và thao túng nguồn cung tiền của quốc gia.
Hãy xem xét một ví dụ đơn giản về cách thực hiện điều này. Nếu nó muốn tăng số tiền trong lưu thông, ngân hàng trung ương tất nhiên chỉ cần in thêm tiền. Một cách khác để ngân hàng trung ương tăng cung tiền là mua chứng khoán thu nhập cố định của chính phủ trên thị trường.
Khi ngân hàng trung ương mua các chứng khoán chính phủ này đồng nghĩa với việc đưa thêm tiền vào lưu thông trên thị trường. Hoặc ngân hàng trung ương có thể làm giảm lãi suất, cho phép các ngân hàng mở rộng các khoản vay hoặc tín dụng chi phí thấp - một hiện tượng được gọi là easy money – sau đó khuyến khích các doanh nghiệp và cá nhân vay và chi tiêu.
Để thu hẹp cung tiền, ngân hàng trung ương làm ngược lại là bán ra chứng khoán của chính phủ. Số tiền mà người mua thanh toán cho ngân hàng trung ương về cơ bản là giảm lượng tiền lưu thông ngoài thị trường.
Một ngân hàng trung ương có thể phát hành nhiều tiền hơn. Nhưng nếu phát hành quá nhiều tiền, giá trị sẽ giảm, nguồn cung cao hơn nhu cầu và vật giá cũng như trao đổi mua bán quốc tế sẽ bị ảnh hưởng.
Nguồn tiền là gì?