Trong thời gian qua, theo chủ trương của bộ GD và ĐT, nhiều trường Đại học đã tiến hành hoạt động tự đánh giá các cơ sở và chương trình đào tạo. Đây là hoạt động góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của các trường đại học trong điều kiện hội nhập kinh tế như  hiện nay . Căn cứ vào kết quả tự đánh giá, các chuyên gia kiểm định chất lượng sẽ tiến hành kiểm định và cấp giấy chứng nhận đạt chuẩn chất lượng. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai hoạt động này đang nảy sinh một số bất cập và hạn chế.

Đầu tiên phải kể đến đó là việc  nhận thức về tự đánh giá vẫn còn chưa thực sự đúng ở một số cơ sở đào tạo. Nhiều người vẫn còn coi hoạt động tự đánh giá là việc nhằm đạt được giấy chứng nhận hoặc để cấp trên ghi nhận thành tích, và có chứng nhận rồi thì sẽ tuyển được nhiều sinh viên hơn. Vì thế trong quá trình triển khai viết báo cáo tự đánh giá, người viết có xu hướng viết để đối phó với đoàn đánh giá ngoài thay vì viết thực chất hiện trạng chất lượng các hoạt động của đơn vị. Điều này đã từng xảy ra đối với các doanh nghiệp áp dụng hệ thống quản lý chất lượng ISO trước đây. Họ từng sai lầm khi nghĩ rằng có được giấy chứng nhận nghĩa là sản phẩm có chất lượng và được thị trường chấp nhận. Vì vậy, họ thuê người viết báo cáo, thuê người đóng giả nhân viên để đối phó với đoàn đánh giá ngoài, còn các hoạt động được tiến hành mang tính hình thức với mục đích của yếu để đối phó với đơn vị kiểm định. Tuy nhiên, sau khi có giấy chứng nhận họ mới nhận ra rằng giấy chứng nhận không giúp họ nâng cao chất lượng sản phẩm trong khi họ tiêu phí công sức và một khoản tiền khá lớn vào một việc vô ích.

Việc này cũng giống như đi khám sức khỏe để chữa bệnh với khám sức khỏe để lấy giấy chứng nhận sức khỏe. Nếu khám sức khỏe để chữa bệnh cần phải nói thật hiện trạng bản thân thì mới chuẩn đoán, kê đơn thuốc cho phù hợp, bác sĩ đóng vai trò như đơn vị kiểm định. Nếu khám sức khỏe để lấy giấy chứng nhận sức khỏe thì càng che giấu điểm yếu về sức khỏe thì càng nhanh có giấy chứng nhận sức khỏe. Nhưng dù có giấy chứng nhận thì sức khỏe thực sự không được cải thiện và có khi người bệnh thì bệnh càng bị nặng hơn.

Các trung tâm kiểm định cũng đóng góp vào việc hiểu sai bản chất hoạt động tự đánh giá của các trường. Để thể hiện vai trò quan trọng, một số trung tâm kiểm định còn tuyên bố nếu kiểm định không đạt sẽ công bố để người học biết và nếu cơ sở đào tạo nào kiểm định đạt chuẩn thì chất lượng đào tạo được chứng thực. Vì hiểu như vậy nên các trường càng phải làm mọi cách để đạt được giấy chứng nhận. Vai trò của kiểm định viên cũng thay đổi. Thay vì tư vấn các trường hoàn thiện các hoạt động chức năng thì vai trò của chuyên gia tư vấn đó là cố gắng giúp các trường viết thế nào để đạt được tiêu chí. Các mô tả phải che giấu khuyến điểm, phải khôi phục các minh chứng mà thực chất đơn vị chưa làm. Cũng vì hiểu sai nên khi đơn vị kiểm định tới đánh giá họ không có nhiều góp ý cho đơn vị cải tiến chất lượng. Với việc coi kết quả kiểm định là giấy chứng nhận chất lượng đào tạo của trường, nên các trung tâm kiểm định trở nên quan trọng với các trường. Các trường coi cán bộ kiểm định là người quyết định việc đạt hay không đạt tiêu chí đánh giá nên các trường có xu hướng chăm lo cẩn thận đội ngũ chuyên gia này với mục đích họ cho đạt tiêu chí mong muốn.

Tiếp đó, do chưa nhận thức đúng về hoạt động tự đánh giá nên nhiều cơ sở đào tạo khó nghĩ ra được kế hoạch cải tiến do mâu thuẫn với nội dung báo cáo. Thực chất báo cáo tự đánh giá cần phải mô tả khách quan hiện trạng việc thực hiện và nêu ra những tồn tại hạn chế thực sự mà cơ sở đào tạo gặp phải, sắp xếp theo thứ tự ưu tiên, để từ đó có kế hoạch cải tiến phù hợp. Cũng chính vì việc nêu ra các hoạt động để nhằm mục đích đạt của tiêu chí nên các kế hoạch cải tiến thường không phù hợp và khó thực hiện. Thêm nữa, báo cáo tự đánh giá cũng chưa được các lãnh đạo quan tâm, thiếu sự cam kết cải tiến khi đề ra kế hoạch. Nhiều kế hoạch khó thực hiện được nêu ra sau đó không được thực hiện hoặc thực hiện cho có hình thức, thiếu sự quan tâm sát sao của lãnh đạo đơn vị. Vì vậy, việc mô tả đúng hiện trạng cơ sở đào tạo, xác định đúng các điểm yếu và tồn tại, từ đó đề ra kế hoạch phù hợp sẽ giúp đơn vị sử dụng nguồn lực hiệu quả hơn. Khi lãnh đạo quan tâm đúng mức sẽ tập trung nguồn lực và sự chú ý vào các kế hoạch cải tiến quan trọng giúp đơn vị cải thiện về chất.

Ngoài ra, có sự hiểu lầm giữa tự đánh giá và việc xếp hạng các trường đại học. Trong quá trình tiến hành tự đánh giá, nhiều cơ sở đào tạo vẫn hiểu hoạt động này nhằm để xếp hạng các trường đại học, dẫn tới viết báo cáo theo dạng báo cáo thành tích. Vì hiểu như vậy, nên nhiều cơ sở đào tạo tổ chức các hoạt động dạng hình thức để lấy minh chứng thay gì cải tiến thực chất các hoạt động để nâng cao chất lượng đào tạo. Rõ ràng rằng, hoạt động tự đánh giá và việc xếp hạng các trường đại học là hai việc hoàn toàn khác nhau và các tiêu chí đánh giá cũng khác biệt. Tự đánh giá nhằm mục đích cải tiến chất lượng các hoạt động chức năng của đơn vị và sử dụng các tiêu chí đánh giá hiệu quả các hoạt động như đánh giá quá trình lập kế hoạch, triển khai thực hiện, kiểm tra, và hoạt động điều chỉnh. Xếp hạng các trường dựa trên những tiêu chí đánh giá kết quả đã đạt được như số lượng tuyển sinh, số công trình công bố, tỷ lệ sinh viên có việc làm..vv. Việc phân biệt rõ ràng hai hoạt động này sẽ giúp các trường đại học tránh được vết xe đổ như đối với các doanh nghiệp áp dụng hệ thống ISO đã gặp phải trước đây. Thực tế thời gian qua cho thấy, nhiều trường được đánh giá đạt số tiêu chí rất cao nhưng không tuyển sinh được do chất lượng đào tạo rất kém không đáp ứng được nhu cầu của xã hội trong khi trường tiêu tốn một khoản kinh phí rất lớn vào hoạt động này.

Rõ ràng đây là những hạn chế, tồn tại trong công tác tự đánh giá mà các cơ sở giáo dục đang gặp phải. Nếu không khắc phục việc này sẽ gây lãng phí rất lớn cho các cơ sở đào tạo.

Sửa bởi người viết 01/12/2017 lúc 11:49:02(UTC)  | Lý do: Chưa rõ